Rapportage mileu

Afgedankte koffiebekers zorgen voor een enorme afvalberg. Maar niet de kartonnen bekers van een ondernemerspaar uit Appelscha. Daarvan wordt bijvoorbeeld printerpapier gemaakt.

Stapels kartonnen koffiebekers staan op het bureau van hun bescheiden kantoor in Appelscha. En in hun keuken staat zelfs een enkele doos. Ina en Lenze Leunge van Limm Recycling verzekeren de meest duurzame en circulaire koffiebeker van Nederland te leveren. “Echt een unieke doorbraak”, vertellen ze enthousiast, “we zijn hier zo blij mee.”

Limm begon zo’n tien jaar geleden. Ina was kapster, Lenze drogist. Hij werkte zeven jaar bij Ecostyle, een bedrijf dat ecologische producten levert voor bodem, tuin en voor huisdieren. Samen hadden ze jarenlang een supermarktwinkel in gevangenis Norgerhaven in Veenhuizen. Tien jaar geleden wilden ze samen iets nieuws opzetten. “En dan op het vlak van duurzaamheid”, vertellen ze. “We leven in een wegwerpmaatschappij en dat stoort ons. Kijk om je heen en je ziet overal wegwerpplastic. Ook plastic koffiebekertjes belanden uiteindelijk in de vuilverbrander.”

Beeld Rens Hooyenga

Toen in 2009 bedrijven met meer dan vijfhonderd werknemers verplicht werden bekers te recyclen bedachten ze een recyclingsysteem voor plastic koffiebekers. Lenze: “Plastic heeft een slecht imago. Veel mensen vinden het niet milieuvriendelijk. Maar als het verantwoord wordt gebruikt, kun je het oneindig recyclen.”

De koffiebekers van Limm worden afgeleverd en na gebruik verzameld in kartonnen boxen met metalen houders. Wanneer de bestelbus de gebruikte bekertjes ophaalt, worden de nieuwe geplaatst. De bekertjes worden vermalen tot granulaat, waarvan diverse nieuwe producten worden gemaakt.

Twee jaar geleden werd dit plastic bekertje door Circulair Friesland (een samenwerkingsverband van onder meer bedrijven, gemeenten en maatschappelijke instellingen) uitgeroepen tot het meest duurzame. Het voordeel is niet alleen dat het plastic wordt gerecycled; de afnemers produceren ook minder afval. Dat kan oplopen tot vijftig procent, verzekert Ina Leunge. “De container hoeft dus minder vaak te worden geleegd en dat spaart geld uit. Toen de gemeente Stadskanaal overstapte op ons systeem, had die de investering er na drie maanden al uit.”

Zoektocht

Maar toch. Plastic komt van olie, een fossiele brandstof die niet onuitputtelijk is. Het echtpaar was jarenlang op zoek naar een duurzaam alternatief. “We hebben met heel wat mensen gesproken, specialisten, afvalverwerkers, met Papier Recycling Nederland. Het was een hele zoektocht”, vertellen ze. “We wilden een 100 procent recyclebare beker, maar als we dat zeiden, haakten veel afvalverwerkers af. Wij wilden geen boom kappen om er een kartonnen beker van te maken, die daarna wc-papier wordt. Dat was niet genoeg.”

De Friese kartonnen koffiebeker is sinds enkele maanden een feit. Het karton komt van Zweedse bomen uit een productiebos. “Snelgroeiende bomen”, licht Lenze toe. “In Zweden zelf wordt er papier van gemaakt. De kartonnen bekertjes worden in Nederland gefabriceerd. Van hoogwaardige kwaliteit.” Ina: “Ons bekertje heeft een FSC-logo en is bedrukt met inkt op waterbasis. Bij de productie worden geen chemicaliën en oplosmiddelen gebruikt. Klanten kunnen hun eigen logo op de bekertjes zetten.”

Wel zit er aan de binnenkant nog een dun plastic laagje polyethyleen op, dat in het recyclingsproces wordt gescheiden van het karton. Dit wordt verwerkt tot herbruikbaar granulaat. Ina: “Onze nieuwe recyclingsmachine kan dat. Ook het kleine beetje plastic wordt hergebruikt.”

Beeld Rens Hooyenga

Het karton wordt vermalen tot papiervezel, waarna hoogwaardig cellulose ontstaat. Ina legt een zakje met witachtig spul op tafel. “Kijk, dit is de cellulose. Dat gaat rechtstreeks naar de grafische industrie. Die maken er printpapier van, dat vervolgens zeven keer opnieuw kan worden hergebruikt, tot de papiervezel versleten is. Maar dan is die boom wel optimaal gebruikt.”

Maar wacht even. Er zijn toch allang kartonnen bekertjes op de markt? Lenze. “Ja, maar die hebben een plastic binnenlaag die niet wordt hergebruikt of gescheiden van de beker. Ze worden weggegooid en daarna als restafval verbrand. Vaak ook bevatten ze chemicaliën en weekmakers. Niet erg duurzaam dus. Bovendien komen die bekertjes bijna allemaal uit Azië en worden ze met containerschepen hierheen vervoerd.” Ina: “En dan te bedenken dat zestien oceaanstomers evenveel CO2 uitstoten als alle auto’s ter wereld!”

Limm levert zijn systeem met kartonnen bekers inmiddels aan talloze bedrijven, zorginstellingen, scholen, praktijken, verzorgingshuizen en gemeenten. Niet alleen het ophaalsysteem met zijn herbruikbaar karton is duurzaam, onderstreept het stel. Hun hele bedrijf werkt 100 procent circulair. “Alles wat we leveren, halen we op en brengen we 100 procent terug in de kringloop. Zelfs de kartonnen dozen worden gerecycled tot eierdozen. We werken met bedrijven in de regio samen. Onze bestelbus rijdt op groen gas en dankzij een klantsysteem kunnen we onze routes optimaliseren.”

In de vaatwasser

De onderneming is voortdurend op zoek naar nieuwe duurzame toepassingen. Sinds vorig jaar levert het ook bekers gemaakt van bioplastic, die volledig biologisch afbreekbaar zijn in water en bodem. De bouwstenen van bioplastic zijn lange vetzuurketens (PHA) die ontstaan wanneer bacteriën zich voleten met suikers, plantaardige reststoffen of rioolslib. Limm levert bekers van bioplastic die zeker honderd keer kunnen worden hergebruikt. In het onlangs geopende Biosintrum in Oosterwolde drinken mensen eruit. Ze zijn er in verschillende kleuren. “Gekleurd met een natuurlijke kleurstof”, vertelt Lenze. “Leuk, hè? En ze kunnen gewoon in de vaatwasser.”

Een nadeel van biologisch afbreekbaar plastic is dat de productie vrij duur is. “Een mal om ze te maken kost 25.000 euro. En het fabriceren is tijdrovend.” Vijf waterschappen in Nederland, waaronder Wetterskip Fryslân, staken overigens 2,5 miljoen euro in een demo-installatie voor de productie van bioplastics uit rioolslib en afvalwater.

Limm Recycling groeit fors. Jaarlijks is er een omzetgroei van tussen de 25 en 30 procent. Onlangs kocht het echtpaar een bedrijfspand in Oosterwolde. “We wilden eerst nieuw pand bouwen, maar daarvoor hadden we geen tijd. We moeten intussen ook gewoon doorwerken. Dit gebouw kwam op ons pad en is kant en klaar’’, vertelt Ina. “De opslaghal is twee keer zo groot als we nu hebben.”

Kantoor aan huis en dozen in de keuken zijn straks dus verleden tijd. Ina: “Dat ging ook niet meer. Als bedrijf wil je doorgroeien en verder professionaliseren. Dat kan op deze plek.”